รายงานล่าสุดจาก Cambodia Climate Change Strategic Plan: CCCSP แผนยุทธศาสตร์การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของกัมพูชา ชี้ว่าประเทศกัมพูชากำลังเผชิญกับความเสี่ยงสูงจากวิกฤตการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากปัญหาน้ำท่วมและคลื่นความร้อน ซึ่งส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อภาคเกษตรกรรม เศรษฐกิจ แรงงาน และสุขภาพของประชาชน โดยเฉพาะกลุ่มเปราะบาง
น้ำท่วม-คลื่นความร้อน ซัดกัมพูชาเข้าสู่ภาวะเสี่ยงสูงสุด
รายงานข้างต้นเป็นแผนวิเคราะห์ที่จัดทำสำหรับปี 2024–2033 ระบุว่า กัมพูชาติดอันดับ 4 ของโลกในด้านความเสี่ยงจากน้ำท่วม และอยู่ในอันดับ 23 จากคลื่นความร้อน
ปี 2024 แค่ปีเดียว กัมพูชาเกิดน้ำท่วมหนักกระทบถึง 22 จังหวัด รวมทั้งกรุงพนมเปญ ประชาชนกว่า 59,000 ครัวเรือน ได้รับผลกระทบ มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 27 ราย พื้นที่เพาะปลูกเสียหายราว 30,000 เฮกตาร์ สะท้อนวิกฤตที่ “ไม่ใช่อนาคตอีกต่อไป” แต่เป็นภัยที่มาถึงแล้ว
เกษตรพัง เมืองจม คนย้ายถิ่น ประเทศเล็กๆ ในเกมใหญ่ของวิกฤตโลก
กว่า 75% ของประชากรกัมพูชา ยังคงอยู่ในพื้นที่ชนบท ซึ่งพึ่งพาการเกษตรเป็นหลัก ขณะที่ภาคเกษตรคิดเป็นเกือบ 1 ใน 4 ของผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ (GDP) และเป็นแหล่งจ้างงานสำคัญ แต่ทุกอย่างกลับตกอยู่ภายใต้ “ดิน-น้ำ-ฟ้า” ที่ไม่แน่นอน
เส้นทางสู่ “ประเทศรายได้ปานกลาง-สูง” กลายเป็นแค่ฝัน
รัฐบาลกัมพูชาตั้งเป้าใหญ่ไว้ว่าประเทศจะพัฒนาเป็นประเทศรายได้ปานกลางระดับสูงภายในปี 2030 และก้าวสู่ประเทศรายได้สูงในปี 2050 แต่เป้าหมายนี้อาจต้องเผชิญความจริงที่โหดร้าย เมื่อสภาพอากาศกลายเป็นตัวแปรสำคัญที่ทำให้ความฝันนี้ไปไม่ถึงฝั่ง
“ภาคเกษตรเสียหาย ระบบชลประทานถูกรบกวน อุตสาหกรรมประมงสูญเสียผลผลิต นี่คือระเบิดเวลาทางเศรษฐกิจที่ไม่อาจเพิกเฉย”
— โฆษกคณะกรรมการจัดการภัยพิบัติแห่งชาติ (NCDM) ของกัมพูชา ระบุ
ปัจจัยภูมิศาสตร์ จุดตายที่หลีกเลี่ยงไม่ได้
ข้อมูลในแผน CCCSP ระบุว่ากัมพูชามีภูมิอากาศแบบมรสุมเขตร้อน 80% ของพื้นที่ประเทศกัมพูชาตั้งอยู่ในลุ่มแม่น้ำโขง มีแม่น้ำโขงและพื้นที่ชายฝั่งยาวซึ่งเกิดน้ำท่วมเป็นประจำทุกปี นอกจากนี้ ฤดูฝนที่กินเวลาระหว่างเดือนพฤษภาคมถึงตุลาคม ยังนำมาซึ่งฝนตกหนักที่บางครั้งทำให้เกิดน้ำท่วมเป็นวงกว้าง
ตามดัชนีความเสี่ยง INFORM Risk Index กัมพูชาถูกจัดให้อยู่ในอันดับที่ 4 ของประเทศที่ได้รับผลกระทบจากน้ำท่วมมากที่สุดในโลก ขณะเดียวกันก็เป็นหนึ่งในประเทศที่มีอุณหภูมิเฉลี่ยเพิ่มสูงขึ้นมากที่สุด โดยมีมากถึง 64 วันต่อปี ที่อุณหภูมิสูงสุดเกิน 35 องศาเซลเซียส ซึ่งเป็นระดับที่ส่งผลโดยตรงต่อการเจ็บป่วย กระทบต่อสุขภาพของประชาชนและลดประสิทธิภาพการทำงานของแรงงาน ซึ่งทำให้สายพานการผลิตอาจต้องหยุดชะงัก
เหตุการณ์สภาพอากาศสุดขั้ว (Extreme Weather) ที่เกิดขึ้นในปัจจุบันส่งผลกระทบต่อความมั่นคงทางอาหารต่อประชาชนกลุ่มใหญ่ของกัมพูชา พร้อมฉายภาพใหญ่ในระบบเศรษฐกิจของประเทศ ขณะที่ภัยคลื่นความร้อน และมลภาวะทางอากาศ เริ่มบั่นทอนคุณภาพชีวิตในเมืองที่เติบโตอย่างรวดเร็ว คนงานนอกระบบซึ่งไม่มีสวัสดิการ กลุ่มเปราะบางอย่างเด็ก ผู้สูงอายุ และผู้มีรายได้น้อย ตกอยู่ในวงจรเสี่ยงซ้ำซาก
แทนที่ผู้นำจะหันไปโฟกัสเรื่องเหล่านี้ ทว่า สถานการณ์ ณ ตอนนี้กลับสวนทาง และสร้างแรงกระเพื่อมด้านลบ เพิ่มการอพยพ ความอดอยาก ความหิวโหย ปัญหาด้านสุขภาพจิต ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ความร่วมมือกับนานาประเทศ จนกล่าวได้ว่ากัมพูชากำลังเผชิญกับความท้าทายที่ซับซ้อน ซึ่งไม่เพียงคุกคามชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชน แต่ยังเป็นอุปสรรคสำคัญต่อเป้าหมายการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ และเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals : SDGs) ของสหประชาชาติ
